10 نکته مهم درباره گیربکسهای CVT که باید بدانید
بسیاری از محصولات کرمان موتور همچون برخی مدل‌های جک (JAC) یا لیفان (Lifan) و خودروهای برندهای دیگر، به CVT مجهز شده‌اند تا ضمن کاهش مصرف سوخت، تجربهٔ رانندگی نرم‌تری به رانندگان ارائه دهند. اما گیربکسهای CVT به‌دلیل ساختار خاصشان استفاده از پولی‌های قابل تغییر و تسمهٔ فولادی به‌جای دنده‌های ثابت به مراقبت و نگهداری متفاوتی نیاز دارند. اگر ساکن استان‌های پرترافیکی نظیر تهران یا البرز هستید و از خودروهایی با جعبه‌دنده CVT استفاده می‌کنید، دانستن نکات کلیدی برای پیشگیری از خرابی یا افزایش طول عمر گیربکس بسیار ضروری است.
در این نوشته، به ۱۰ نکته مهم درباره گیربکس CVT می‌پردازیم که دانستن آن‌ها برای هر راننده‌ای، به‌خصوص مشتریان کرمان موتور، حیاتی است. از تعریف اصول ساختاری تا رانندگی در ترافیک و روش‌های سرویس و نگهداری، هر آنچه باید بدانید را پوشش می‌دهیم تا در صورت بروز مشکلات ناگهانی، با آگاهی و اطمینان به یک تصمیم درست برسید و از خدمات امدادی مناسب بهره ببرید.
فهرست مطالب
سازوکار کلی گیربکس CVT
گیربکس CVT (Continuously Variable Transmission) یا جعبه‌دنده با نسبت انتقال پیوسته، سیستمی است که برخلاف گیربکسهای اتوماتیک سنتی (مجهز به چرخ‌دنده‌های سیاره‌ای) یا دستی (مجموعه‌چرخ‌دنده و کلاچ)، از پولی‌های قابل تغییر قطر و یک تسمه فلزی یا زنجیری برای انتقال قدرت استفاده می‌کند. ایدهٔ اصلی این است که به‌جای تعویض دنده‌های ثابت (مثلاً ۱، ۲، ۳، ۴)، گیربکس می‌تواند به‌صورت مداوم و بدون توقف، نسبت دور موتور به دور چرخ‌ها را تغییر دهد؛ در نتیجه، دور موتور در بازهٔ بهینه نگه داشته می‌شود و مصرف سوخت کاهش و راندمان افزایش می‌یابد.
دو پولی اصلی: یکی متصل به موتور (پولی محرک) و دیگری به محور خروجی (پولی متحرک). هر پولی از دو مخروط تشکیل شده که با نزدیک یا دورشدن از هم، قطر مؤثر روی تسمه را تغییر می‌دهند.
تسمه فلزی: تسمه بین دو پولی قرار می‌گیرد. وقتی قطر یکی از پولی‌ها کم می‌شود، قطر پولی دیگر زیاد می‌شود و برعکس.
دور موتور ثابت: در شرایطی مانند شتاب‌گیری ملایم، موتور در دوری قرار می‌گیرد که بهترین راندمان یا کمترین مصرف را داشته باشد؛ اما حس رانندگی متفاوتی از گیربکسهای دارای چرخ دنده واقعی دارد.
اگر ساکن استان‌های پرترافیکی نظیر تهران یا البرز هستید و از خودروهایی با جعبه‌دنده CVT استفاده می‌کنید، دانستن نکات کلیدی برای پیشگیری از خرابی یا افزایش طول عمر گیربکس بسیار ضروری است.
نقش تسمه و پولی در انتقال قدرت
در گیربکسهای CVT، تسمه فولادی و پولی‌های شیاردار هستند که گیربکس را تشکیل می‌دهند. قطر مؤثر پولی‌ها با حرکت مخروط‌ها تغییر کرده و تسمه بین آن‌ها می‌لغزد. هرگونه خراش یا آسیب در شیارها، اصطکاک تسمه را افزایش یا کاهش داده و ممکن است به لغزش و خرابی ختم شود. جنس تسمه معمولاً از ورقه‌های فولادی با آلیاژ مقاوم به گرما و سایش ساخته می‌شود؛ تسمه‌ها به‌صورت زنجیری یا ریبونی (نواری) هستند و شیارهای بسیار ریزی روی آن‌ها ایجاد شده است. گیربکس با یک واحد هیدرولیک یا الکترونیکی، بسته به دور موتور و نیاز گشتاور، فاصله‌ی بین مخروط‌های پولی محرک و متحرک را تنظیم می‌کند.
در جاده‌های کوهستانی یا هنگام حمل بار سنگین، فشار زیادی به تسمه وارد می‌شود؛ اگر گیربکس داغ کند، خطر لغزش تسمه و پارگی بالاست. در چنین شرایطی، پیشنهاد می‌شود توقف کوتاه داشته باشید یا به‌محض حس لرزش یا صداهای غیرعادی، از ادامهٔ رانندگی پرهیز کنید و با امداد کرمان موتور تماس بگیرید.
مزایا و معایب CVT نسبت به گیربکسهایAT
مزایا
تعویض دنده نامحسوس: راننده با هیچ‌گونه ضربه یا تکان ناگهانی مواجه نمی‌شود و شتاب‌گیری پیوسته حس می‌شود.
مصرف سوخت بهتر: تغییر مداوم نسبت انتقال، موتور را اغلب در دور بهینه نگه می‌دارد و مصرف سوخت پایین‌تر می‌آید.
نرمی در رانندگی شهری: در ترافیک‌های پرتراکم تهران یا کرج، رانندگی با CVT راحت است و خستگی کمی دارد.
معایب
حساسیت بالاتر به گرما: تسمه و پولی در دمای زیاد، به‌سرعت دچار سایش و لغزش می‌شوند؛ در ترافیک طولانی باید مراقب دمای گیربکس بود.
هزینه تعمیر بالاتر: در صورت خرابی پولی یا تسمه، تعمیرات پیچیده و پرهزینه است و نیازمند تخصص ویژه.
صدای موتور در سربالایی: برخی رانندگان در سربالایی‌ها و شتاب‌گیری شدید، صدای بالای موتور را با شتاب کمتر از انتظار حس می‌کنند.
علائم هشداردهنده خرابی CVT
لرزش در سرعت پایین یا شروع حرکت
حس می‌کنید خودرو در لحظهٔ شروع حرکت، تکان‌های ریز یا لرزش غیرعادی دارد. این نشان‌دهندهٔ لغزش تسمه یا گرم‌شدن بیش از حد پولی‌هاست.
صداهای غیرمعمول (سوت یا وزوز)
اگر صدای سوت فلزی یا وزوز ممتد بشنوید، ممکن است تسمه ساییده شده باشد یا سطوح پولی خراش برداشته باشند.
کاهش ناگهانی شتاب یا افت دور موتور
وقتی پدال گاز را فشار می‌دهید اما خودرو شتاب نمی‌گیرد یا دور موتور به شکل غیرعادی بالا می‌رود، این یعنی انتقال نیرو از تسمه به پولی مختل شده است.
داغ‌شدن و روشن شدن چراغ اخطار گیربکس
چراغ گیربکس (گیربکس آیکون یا Check Gearbox) در صفحه کیلومتر روشن می‌شود و ممکن است ECU برای حفاظت از سیستم، محدودیت توان اعمال کند (Limp Mode).
در صورت مشاهدهٔ این علائم، سریعاً در محیط امن توقف کنید و با امداد کرمان موتور تماس بگیرید. ادامهٔ رانندگی ریسک خرابی سنگین را به‌شدت افزایش می‌دهد.
کیفیت روغن و فواصل تعویض
گیربکسهای CVT بیش از انواع دیگر به روغن مخصوص نیاز دارند؛ روغن CVT از نوع روان‌کننده‌های هیدرولیک با افزودنی‌های ضدسایش و ضدلغزش است. هرگونه استفاده از روغن نامناسب یا عدم تعویض به‌موقع، عمر تسمه و پولی‌ها را کاهش می‌دهد.
ویژگی‌های روغن CVT: معمولاً سازندگان، فرمول اختصاصی با بسته افزودنی ضد اصطکاک عرضه می‌کنند. برچسب‌هایی مانند “CVT Fluid” یا کد استاندارد خاص (NS-2 برای نیسان) وجود دارد.
تعویض دوره‌ای: معمولاً هر ۴۰هزار یا حداکثر ۵۰هزار کیلومتر، روغن CVT باید جایگزین شود؛ ولی در ترافیک سنگین تهران و البرز، توصیه می‌شود زودتر—۳۰هزار کیلومتر—اقدام کنید.
بررسی سطح روغن:بعضی گیربکسهای CVT شاخص اندازه‌گیری (گیج) ندارند و نیازمند مراجعه به تعمیرگاه هستند. اگر گیربکس شما شاخص دارد، مراقب رنگ و بوی روغن باشید. رنگ خیلی تیره و بوی سوختگی نشانه هشدار است.
رانندگی در ترافیک سنگین
اجتناب از درگیری طولانی: در ترافیک سنگین یا حرکت‌های کوتاه و مکرر، پولی‌ها و تسمه تحت فشار زیادی هستند. با رعایت فاصله و حرکت نرم، از «گاز-ترمز» پشت‌سرهم بپرهیزید.
خنک‌کردن موقت: اگر احساس کردید گیربکس ضربه می‌زند یا دمای موتور بالا رفته، چند دقیقه در حالت پارک یا خلاص بمانید تا گردش روغن CVT خنک‌کاری را بهتر انجام دهد.
عدم شتاب‌گیری ناگهانی و مکرر: متداول‌ترین دلیل خرابی تسمه در شهرهای پرجمعیت، شتاب‌گیری‌های سریع مکرر در ترافیک است که باعث تنش‌های ناگهانی در تسمه می‌شود.
رانندگی در شیب‌های تند (سربالایی و سرازیری)
سربالایی: سعی کنید از حالت دستی (Manual Mode) یا L (در برخی مدل ها) استفاده کنید تا گیربکس در نسبت مناسب قفل شود. در صورت استفادهٔ افراطی از پدال گاز در حالت Drive عادی، تسمه زیر فشار زیادی قرار می‌گیرد.
سرازیری: گیربکس CVT برای ترمز مکرر مثل گیربکسهای AT سنتی ایده‌آل نیست. در سرازیری طولانی، بهتر است از دنده‌های پایین شبیه‌سازی‌شده (مانند L یا M) استفاده کنید یا از ترمزهای منقطع و حفظ سرعت مطلوب بهره ببرید.
جلوگیری از گرم‌شدن بیش‌ازحد
اغلب خودروهایی با گیربکس CVT دارای یک مبدل حرارتی یا رادیاتور جداگانه برای روغن گیربکس هستند. گرمای تولیدشده در قسمت پولی‌ها و تسمه باید به‌سرعت دفع شود؛ در غیر این صورت، روغن اکسید می‌شود و تسمه یا پولی معیوب خواهند شد.
بررسی رادیاتور و خنک‌کننده گیربکس: نشتی یا انسداد باعث بالا رفتن دمای روغن می‌شود و چراغ هشدار CVT را روشن می‌کند.
فن مناسب: مطمئن شوید فن رادیاتور خودرو در سرعت پایین نیز به اندازهٔ کافی کار می‌کند تا دمای کل سیستم بالا نرود.
توقف کوتاه در سربالایی: اگر مجبورید مسیری طولانی با بار سنگین طی کنید، ایست کوتاه برای کاهش دما می‌تواند مفید باشد.
درصورتی که خودروی شما دارای گارانتی فعال است با شماره ۴۲۷۲۴-۰۲۱ و در غیر این صورت ۴۶۱۳۳۲۱۱-۰۲۱ تماس بگیرید. توصیه میکنیم از تماس با سایر خطوط به خصوص خطوط موبایل خودداری فرمایید.
روش‌های تشخیص و سرویس دوره‌ای CVT
استفاده از دستگاه دیاگ: تعمیرکار متخصص و نمایندگی مجاز با اتصال دیاگ به واحد کنترل گیربکس (TCU)، خطاهای ثبت‌شده و پارامترهای دمای روغن، لغزش تسمه، فشار هیدرولیک و… را می‌بیند.
بازدید ظاهری روغن: درصورت وجود گیج روغن، مقدار و رنگ آن قابل بررسی است؛ اگر رنگ قرمز روشن به قهوه‌ای سوخته تبدیل شده باشد یا بوی سوختگی حس کنید، زمان تعویض فرا رسیده است.
سرویس فیلترها: برخی مدل‌ها فیلتر خارجی دارند که به‌راحتی تعویض می‌شود؛ برخی دیگر فیلتر داخلی کارتل گیربکس دارند که تنها با باز کردن کامل گیربکس قابل تعویض است.
آپدیت نرم‌افزار TCU: برخی خرابی‌ها یا پدیده‌های ناخوشایند تعویض دنده، با به‌روزرسانی نرم‌افزار واحد کنترل گیربکس (TCU) قابل رفع هستند. نمایندگی رسمی یا تعمیرگاه مجاز می‌تواند این آپدیت را انجام دهد.
خدمات امداد خودرو کرمان موتور در رفع مشکلات گیربکس CVT
اگر گیربکس شما در میان مسیر (چه جاده بین‌شهری و چه ترافیک شهری) دچار مشکل شود—مثلاً قفل یا ضربه شدیدی حس کنید و چراغ هشدار روشن گردد—بهترین اقدام، تماس با امداد کرمان موتور است. دلایل متعددی این سرویس را در اولویت قرار می‌دهد:
مکانیک سیار تخصصی: تکنسین‌های امداد کرمان موتور با ساختار CVT خودروهای جک، لیفان و KMC آشنا هستند و خطای عیب‌یابی را به حداقل می‌رسانند. در صورت امکان، مشکل را در محل برطرف می‌کنند.
خودروبر استاندارد: اگر عیب جدی باشد (مثلاً تسمه پاره یا پولی قفل کرده باشد)، حمل خودرو به تعمیرگاه با یدک‌کش‌های سنتی خطرناک است. خودروبرهای رسمی امداد کرمان موتور مانع آسیب بیشتر به تعلیق خودرو می‌شوند.
دسترسی به قطعات اصل: نمایندگی‌های رسمی و مراکز مجاز تحت پوشش امداد، تنها از روغن‌ها و قطعات اصلی استفاده می‌کنند؛ احتمال نصب نمونه‌های غیراصل و غیرمعتبر از میان می‌رود.
پوشش شبانه‌روزی: خرابی گیربکس CVT ممکن است در نیمه‌شب یا روز تعطیل رخ دهد. شبکهٔ امداد کرمان موتور بدون محدودیت زمانی آماده‌یاری است.
CVT با مزایایی همچون تعویض دنده بدون ضربه، کاهش مصرف سوخت و سادگی رانندگی در ترافیک، در بسیاری از خودروهای جک، لیفان و KMC تحت پوشش کرمان موتور حضور دارد. اما حساسیت بالا در گرما، نیاز به روغن اختصاصی و آسیب‌پذیری تسمه فلزی در صورت مراقبت نادرست، سبب می‌شود این سیستم انتقال قدرت به توجه ویژه‌ای نیاز داشته باشد. رانندگی در ترافیک شلوغ شهرهای بزرگی مانند تهران یا البرز، شتاب‌گیری‌های ناگهانی و غفلت از تعویض روغن به‌موقع، از مهم‌ترین عوامل خرابی CVT است. در صورت بروز هر گونه علائم هشداردهنده (مثل لرزش، صداهای سوت یا وزوز، چراغ خطای گیربکس)، بهترین اقدام تماس با امداد کرمان موتور و بهره‌گیری از مکانیک سیار یا خودروبر استاندارد است. تنها در این صورت می‌توانید از ریسک آسیب‌های سنگین و هزینه‌های چندبرابری اجتناب کنید.
Related Posts
18 اسفند 1403
۷ نشانه‌ای که زمان تعویض روغن گیربکس در خودروی شما رسیده است
4.4 (12) ۷ نشانه‌ای که زمان تعویض روغن گیربکس در خودروی شما رسیده است خودروهای…
