۷ صدا از جلوبندی خودرو که نباید نادیده بگیرید
سیستم جلوبندی خودرو، یکی از بخش‌های حیاتی در زمینهٔ ایمنی، پایداری و راحتی راننده و سرنشینان است. اگر از این سیستم غفلت کنید یا نشانه‌های خرابی آن را نادیده بگیرید، رانندگی روزمره‌تان می‌تواند به خطر بیفتد و حتی با آسیب‌های پرهزینه روبه‌رو شوید. در حالی که «صداهای» مختلفی از زیر خودرو ممکن است شنیده شود، بسیاری از ما تابه‌حال بعضی از آن‌ها را به شوخی گرفته‌ایم و مدتی با آن صدا رانندگی کرده‌ایم، تا جایی که مشکل از کنترل خارج شده است.
در این نوشته، به بررسی هفت صدای رایج در جلوبندی می‌پردازیم که به‌هیچ‌وجه نباید آن‌ها را نادیده گرفت. ابتدا مروری بر ساختار جلوبندی و اهمیت آن میکنیم، سپس وارد بحث هر صدا و علل احتمالی آن می‌شویم.
فهرست مطالب
ساختار و اهمیت جلوبندی در خودرو
سیستم جلوبندی (Front Suspension) شامل قطعاتی همچون طبق‌ها (بالایی و پایینی یا فقط پایین)، سیبک‌ها (سیبک فرمان، سیبک طبق)، میل موج‌گیر (میل تعادل)، بوش‌های لاستیکی و کمک‌فنر است. اگر خودرو دیفرانسیل جلو باشد، پلوس و اجزای مرتبط نیز در همان بخش جلویی قرار دارند. نقش اصلی جلوبندی:
جذب ضربات جاده: با استفاده از کمک‌فنرها و فنر لول (در اغلب خودروها)، ارتعاشات جاده را جذب می‌کند و اجازه نمی‌دهد ضربه مستقیم به اتاق منتقل شود.
حفظ هندلینگ و فرمان‌پذیری: جلوبندی صحیح، محورهای جلویی را در موقعیت دقیق نگه می‌دارد تا فرمان به شکلی نرم و دقیق عمل کند. هرگونه لقی یا ساییدگی قطعات می‌تواند منجر به لرزش فرمان، کشیده‌شدن خودرو به یک سمت یا افزایش فاصله ترمز شود.
اطمینان از توزیع یکنواخت نیرو: هنگام پیچیدن یا مانورهای ناگهانی، جلوبندی وظیفه دارد پایداری خودرو را حفظ کند و مانع واژگونی یا لغزش شدید شود. خرابی در بوش‌های موج‌گیر یا طبق، توازن را مختل می‌کند.
بالانس راحتی و پایداری: سیستم تعلیق و جلوبندی باید در کنار تأمین پایداری، راحتی سرنشینان را هم فراهم سازد. خرابی یا نشتی در کمک‌فنرها، کوبش اضافی روی دست‌اندازها ایجاد می‌کند.
حالا باید ببینیم صداهای مختلفی که از این بخش‌ها تولید می‌شود، چه مفهومی دارد.
اگر از سیستم جلوبندی غفلت کنید یا نشانه‌های خرابی آن را نادیده بگیرید، رانندگی روزمره‌تان می‌تواند به خطر بیفتد و با آسیب‌های پرهزینه روبه‌رو شوید.
۷ صدای رایج از جلوبندی
1. صدای تقه (Tuk/Tok) هنگام عبور از دست‌انداز
2. صدای لق‌لق فلزی در حرکت آرام یا ترافیک
3. صدای جیغ یا سوت در پیچ‌ها
4. صدای ضربه مکرر هنگام پیچیدن شدید
5. صدای تق‌تق یا خردشدن هنگام شتاب‌گیری (دیفرانسیل جلو)
6. صدای کوبش شدید در مسیرهای ناهموار
7. صدای غژغژ لاستیکی یا خرچ‌خرچ هنگام بالا و پایین شدن جلو
در ادامه، هر صدا را بررسی و علل احتمالی را توضیح می‌دهیم.
صدای اول: تقه (Tuk/Tok) هنگام عبور از دست‌انداز
وقتی با سرعت کم یا متوسط از دست‌انداز یا چاله عبور می‌کنید، صدای «تُک» کوتاه و تیز شنیده می‌شود. گاهی این صدا یک‌بار است، گاهی مکرر در یک دست‌انداز بلند.
علل احتمالی:
لقی سیبک طبق یا سیبک فرمان: اگر گردگیر پاره شده و گریس خارج شده باشد، سیبک خشک کار می‌کند و هنگام ضربه کوتاه، صدای تقه می‌دهد.
شل‌بودن پیچ‌های طبق یا پایه کمک‌فنر: آچارکشی نشده باشد یا بوش‌ها ساییده شده باشند.
خرابی بوش‌های میل موج‌گیر: در مسیر ناهموار، میل موج‌گیر تکان‌های کوچک را تقویت کرده و صدا ایجاد می‌کند.
در طول زمان، سیبک یا بوش معیوب می‌تواند بشکند و کنترل فرمان از دست برود. مصرف لاستیک هم افزایش می‌یابد.
صدای دوم: لق‌لق فلزی در حرکت آرام یا ترافیک
صدایی مثل ضربان آهستهٔ دو قطعه فلزی که به هم می‌خورند. در سرعت‌های پایین یا در ترافیک شدید، این صدا بیشتر شنیده می‌شود. می‌تواند با تکان مختصر خودرو (مثلاً روی دست‌انداز یا سرعت‌گیر) تکرار شود.
علل احتمالی:
میل موج‌گیر شل: اگر بوش‌های موج‌گیر یا پایه‌های آن فرسوده باشند، میل موج‌گیر آزاد تکان می‌خورد.
شل شدن مهره‌ها در جلوبندی: پیچی که در سرویس دوره‌ای آچارکشی نشده، با ارتعاشات کوچک صدا تولید می‌کند.
کمک‌فنر خشک یا دارای نشتی: برخی اوقات روغن کمک‌فنر کم شده و پیستون داخلی با حرکات ریز، صدای لق‌لق می‌دهد.
این صدا نشانگر فرسودگی در نقطه‌ای است. اگر تشدید شود، در سرعت بالا ممکن است کنترل خودرو مختل گردد یا به صدمات بزرگ در سیستم تعلیق منجر شود.
صدای سوم: جیغ یا سوت در پیچ‌ها
وقتی فرمان را در پیچ‌های تند به یک سمت کامل می‌چرخانید، صدایی مثل جیغ لاستیکی یا سوت می‌شنوید. گاه صدای کشیده‌شدن لاستیک روی زمین را هم حس می‌کنید.
علل احتمالی:
بیش فرمانی (Angle) در سرعت بالاتر از حد مجاز: لاستیک‌ها روی زمین اصطکاکی ایجاد می‌کنند که صدای جیغ تولید می‌کند.
سایش نامتقارن لاستیک یا کمبود باد: لاستیک با اجبار روی سطح کشیده می‌شود.
خرابی پمپ هیدرولیک فرمان (در سیستم‌های هیدرولیک): در خودروهای قدیمی‌تر جک/لیفان، اگر پمپ فرمان ضعیف باشد یا تسمه هیدرولیک شل باشد، صدای سوت در پیچ های تند تولید می‌کند.
اگر علت مشکل لاستیک یا فرمان هیدرولیک باشد، عدم رفع مشکل منجر به سایش سریع لاستیک یا از کارافتادن سیستم فرمان در یک پیچ حساس می‌شود.
صدای چهارم: ضربه مکرر در پیچ تند
هنگام گردش فرمان تا ته به چپ یا راست (مثلاً در پارک دوبل یا پیچیدن در کوچه)، صدای «تق‌تق» تکراری می‌شنوید. با افزایش سرعت چرخش، ریتم صدا تندتر می‌شود.
علل احتمالی:
خرابی سرپلوس (CV Joint): در خودروهای دیفرانسیل جلو یا چرخ‌های جلوی محرک. سرپلوس پاره شده یا گردگیرش دریده است.
خرابی پولوس داخلی: اگر مسیر حرکت ضریب زاویه بیشتری داشته باشد، فضای لغزش زیاد می‌شود.
عدم روانکاری کافی در اتصالات انتقال نیرو.
خرابی سرپلوس می‌تواند به‌طور ناگهانی در پیچ شدید قفل کند یا بشکند و خودرو متوقف شود. تعمیر پلوس و سرپلوس در جاده دشوار و پرهزینه است.
صدای پنجم: تق‌تق یا خردشدن هنگام شتاب‌گیری (دیفرانسیل جلو)
در لحظهٔ شتاب گیری یا معکوس کشیدن، صدای «تق» یا خردشدن فلز حس می‌شود. ممکن است فقط یک بار یا چند بار کوتاه باشد.
علل احتمالی:
بوش‌ها و طبق‌ها فرسوده: در لحظهٔ انتقال گشتاور بالا، تغییر مکان جزئی و صدا می‌دهد.
پاره‌شدن هرزگرد یا برینگ پلوس: فشار ناگهانی نیرو پلوس را تکان می‌دهد.
کوبش موتور: اگر دسته موتور عقب یا جلو لق باشد، تکان موتور باعث صدای ضربه به شاسی.
ممکن است منجر به خرابی تصاعدی در جلوبندی یا سیستم انتقال قدرت شود و در ترافیک سنگین یا سرعت بالا خطرناک باشد.
درصورتی که خودروی شما دارای گارانتی فعال است با شماره ۴۲۷۲۴-۰۲۱ و در غیر این صورت ۴۶۱۳۳۲۱۱-۰۲۱ تماس بگیرید. توصیه میکنیم از تماس با سایر خطوط به خصوص خطوط موبایل خودداری فرمایید.
صدای ششم: کوبش شدید در مسیرهای ناهموار
هنگام گذر از دست‌انداز بزرگ یا جاده خاکی، احساس کوبش محکمی از جلو دارید و صدای کوبیدن فلز به فلز یا ضربه سنگین حس می‌شود. خودرو به‌شدت بالا و پایین می‌شود.
علل احتمالی:
کمک‌فنر خراب (نشتی روغن): در ضربه‌های بزرگ، حرکت فنر به‌اندازهٔ کافی دمپ نمی‌شود، صدای کوبش ایجاد می‌کند.
خرابی بوش‌های طبق یا موج‌گیر: باعث می‌شود طبق و میل موج‌گیر حرکت آزادانه‌ای داشته و با شاسی برخورد کنند.
تغییر ارتفاع غیراصولی: اگر کمک فنر یا فنر لول را دستکاری کرده باشید، سیستم تعلیق از تنظیم خارج می‌شود. (ابطال گارانتی)
نادیده‌گرفتن این صدا هم برای ایمنی (احتمال از دست دادن کنترل) خطر دارد و هم برای قطعات مختلف که ممکن است دچار شکستگی شوند.
صدای هفتم: غژغژ یا خرچ‌خرچ هنگام بالا و پایین‌شدن قسمت جلو خودرو
در سرعت کم یا هنگام ترمزگیری، حالت بالا/پایین جلوی خودرو همراه با صدای «غژغژ» لاستیک یا خرچ‌خرچ خفیف از زیر خودرو. گاهی با حرکت فرمان نیز ترکیب می‌شود.
علل احتمالی:
بوش‌های لاستیکی طبق یا استرات‌ها: فرسوده‌شدن آن‌ها باعث تماس لاستیک خشک با فلز می‌شود.
کمک فنر خشک یا گردگیر ساییده شده: پیستون داخلی روی بدنه کمک اصطکاک ایجاد می‌کند.
تسمه فرمان هیدرولیک (در برخی مدل‌ها): اگر صدا همراه با چرخاندن فرمان باشد، ممکن است تسمه هیدرولیک یا تسمه دینام خشک و ترک‌خورده باشد.
ادامهٔ رانندگی با بوش‌های فرسوده، پایداری را کاهش می‌دهد و صدای غژغژ ممکن است به لرزش جدی تبدیل شود.
| صدای جلوبندی | علت | اقدامات پیشنهادی | خطر نادیده‌گرفتن |
|---|---|---|---|
| ۱. تقه در دست‌انداز | لقی سیبک، پیچ‌های طبق شل، بوش موج‌گیر فرسوده | آچارکشی جلوبندی، تعویض بوش/سیبک | گسترش خرابی تا شکست قطعات |
| ۲. لق‌لق فلزی آرام | میل موج‌گیر شل، کمک‌فنر خشک یا نشتی | بازبینی میل موج‌گیر، آچارکشی یا تعویض کمک | صدای مداوم، خرابی شدید‌تر بوش‌ها |
| ۳. جیغ یا سوت در پیچ | سایش لاستیک، خرابی تسمه هیدرولیک، باد نامناسب | چک فشار باد، تراز لاستیک، بازبینی تسمه فرمان | سایش شدید لاستیک، احتمال لغزش در پیچ |
| ۴. ضربه تکرارشونده در پیچ (تق‌تق) | سرپلوس معیوب، گردگیر پاره، مفصل CV خشک | تعویض سرپلوس/گردگیر، گریس‌کاری مفصل | احتمال شکست ناگهانی در پیچ تند |
| ۵. تق‌تق یا خردشدن در شتاب | خرابی بوش‌ها، پلوس داخلی، دسته موتور لق | تست موتور زیر بار، آچارکشی طبق‌ها | گسترش آسیب به محور، توقف ناگهانی |
| ۶. کوبش شدید در جاده ناهموار | کمک‌فنر تمام‌شده، بوش طبق یا موج‌گیر خراب | تعویض کمک‌فنر، بوش‌ها، بالانس مجدد چرخ‌ها | از دست رفتن پایداری در سرعت بالا |
| ۷. غژغژ یا خرچ‌خرچ در حرکت بالا/پایین | بوش لاستیکی طبق خشک، کمک‌فنر خراب، تسمه فرمان | گریس‌کاری یا تعویض بوش، چک کمک‌فنر/تسمه هیدرولیک | تشدید سایش، لرزش و صدای آزاردهنده دائمی |
چرا نباید این صداها را نادیده گرفت؟
سرعت گسترش خرابی: گاهی یک سیبک ترک‌خورده روزها یا هفته‌ها صدا می‌دهد، اما ناگهان در یک دست‌انداز عمیق یا سرعت بالا می‌شکند. این می‌تواند یک سانحه جدی ایجاد کند.
احتمال آسیب به قطعات مجاور: خرابی طبق می‌تواند به سایش لاستیک‌ها، خرابی بلبرینگ چرخ یا میل موج‌گیر منجر شود. در نتیجه هزینه بیشتر خواهد شد.
ایمنی سرنشینان: جلوبندی نقش کلیدی در حفظ تعادل و کنترل خودرو دارد. انحراف فرمان یا بد عمل‌کردن تعلیق احتمال تصادف را بالا می‌برد.
مراقبت و کاهش خرابی جلوبندی
آچارکشی دوره‌ای: بسیاری از شرکت‌های تخصصی تعمیر، پیشنهاد می‌کنند سالی یک‌بار یا هر ۱۵هزارکیلومتر، جلوبندی را آچارکشی کنید.
کاهش سرعت در دست‌انداز: آرام گذشتن از موانع و کاهش شوک، عمر قطعات جلوبندی را بیشتر می‌کند.
تعویض به‌موقع بوش‌ها: بوش‌های لاستیکی در گرما و سرما فرسوده می‌شوند. اگر کمی صدا را احساس کردید، زودتر تعویض کنید تا خسارت به اجزای فلزی وارد نشود.
بالانس و تنظیم فرمان: درصورت لرزش فرمان یا کشش، بالانس دینامیک و میزان فرمان پیش از بدتر شدن وضعیت انجام دهید.
سرویس دوره‌ای کمک‌فنر: اگر نشتی روغن یا زنگ‌زدگی روی بدنه کمک‌فنر وجود دارد، زودتر تعویض کنید. رانندگی با کمک‌فنر فرسوده، کوبش و آسیب به بخش‌های دیگر تعلیق را افزایش می‌دهد.
پرسش و پاسخ
اگر یکی از این صداها را داشته باشم ولی فقط در سرعت پایین یا دست‌اندازهای کوچک بشنوم، می‌توانم کمی صبر کنم؟
پاسخ: توصیه نمی‌شود. صدای جلوبندی نشانگر یک فرسودگی یا نشتی بالقوه است. تعویق در تعمیر یا آچارکشی ممکن است خرابی تصاعدی ایجاد کند و در سرعت بالا منجر به حادثه شود. بهتر است حتی اگر صدا خفیف است، توسط مکانیک چک شود.
بین خرابی سیبک طبق و خرابی سیبک فرمان چه تفاوتی وجود دارد؟
پاسخ: صدای هر دو ممکن است مشابه باشد؛ یک تقه یا لق‌لق. سیبک طبق معمولاً بیشتر در عبور از دست‌انداز نمایان می‌شود، در حالی که سیبک فرمان علائم را در چرخاندن فرمان یا دست‌انداز کوچک نیز نشان می‌دهد. اما تا بازکردن چرخ و تست دستی سیبک‌ها، تشخیص قطعی دشوار است.
چطور بفهمم صدای کوبش از کمک‌فنر است یا از بوش‌های موج‌گیر؟
پاسخ: مکانیک با روش‌های زیر تشخیص می‌دهد:
.روی جک بالابر، کمک‌فنر را به بالا و پایین فشار می‌دهد و اگر لق باشد یا صدای داخلی داشته باشد، ایراد کمک‌فنر است.
.بوش موج‌گیر با تکان جانبی میل تعادل بررسی می‌شود. اگر میل تعادل آزاد باشد و صدا بدهد، بوش‌ها خراب‌اند.
.نشتی روغن از کمک‌فنر هم نشانه خرابی آن است.
توجه داشته باشید نادیده‌گرفتن صداهای مطرح شده می‌تواند منجر به خسارت سنگین و حتی از دست‌دادن کنترل خودرو شود. توصیه می‌شود هرگونه صدای غیرعادی را به مکانیک ماهر یا نمایندگی رسمی اطلاع دهید. سرویس زودهنگام و تعویض قطعهٔ فرسوده، کم‌هزینه‌تر از تعمیر اساسی پس از شکستگی قطعات جلوبندی است.
اگر با خرابی در جلوبندی یا مشکل فنی دیگری در وسط جاده مواجه شدید، بهترین راه تماس با امداد کرمان موتور است. مکانیک‌های سیار و خودروبرهای استاندارد این سرویس، امکان تشخیص سریع و حمل ایمن خودرو به نمایندگی‌های مجاز را فراهم می‌کنند. در نتیجه، از گرفتارشدن در جاده یا تعمیرگاه‌های غیرمجاز نجات می‌یابید و تعمیر با استفاده از قطعات اصل و تخصص تیم فنی انجام می‌شود. با امداد کرمان موتور، حتی در صورت بروز نقص ناگهانی، راه‌حلی سریع و قابل اعتماد در اختیار دارید.
در صورتی که خودروی شما دارای گارانتی فعال شرکت کرمان موتور است با شماره ۴۲۷۲۴-۰۲۱ و در غیر این صورت با شماره ۴۶۱۳۳۲۱۱-۰۲۱ (ویژه تهران و البرز) تماس بگیرید.
Related Posts
28 فروردین 1404
نگهداری از فرمان برقی خودرو (EPS)؛ راهنمای جامع
4.4 (14) نگهداری از فرمان برقی خودرو (EPS)؛ راهنمای جامع فرمان برقی (Electronic Power Steering = EPS)…
20 فروردین 1404
۱۰ علت روشن نشدن خودرو و راهکارهای رفع آن
4.3 (21) ۱۰ علت روشن نشدن خودرو و راهکارهای رفع آن برای بسیاری از رانندگان،…
18 فروردین 1404
نگهداری از بدنه و رنگ خودرو
4.2 (13) نگهداری از بدنه و رنگ خودرو بدنهٔ خودرو یکی از بخش‌های پراهمیت و…
15 فروردین 1404
نگهداری باتری خودرو؛ هرآنچه باید بدانید
4.2 (19) نگهداری باتری خودرو؛ هرآنچه باید بدانید یکی از اجزای بنیادین در خودرو، باتری…
