۷ نشانه‌ای که زمان تعویض روغن گیربکس در خودروی شما رسیده است

۷ نشانه‌ای که باید روغن گیربکس تعویض شود

۱. تغییر رنگ یا بوی سوختگی در روغن گیربکس

رنگ روغن گیربکس اتومات معمولاً قرمز روشن یا متمایل به آلبالویی (بسته به برند) است. در گیربکس‌های CVT، رنگی مشابه عسل تیره‌ دارد. اگر به رنگ تیره یا قهوه‌ای سوخته تبدیل شود، نشانگر اکسیدشدن افزودنی‌ها و پایان عمر مفید روغن است. بوی سوختگی یا بوی چرب تند هم حاکی از دمای بیش‌ازحد و فرسودگی روغن دارد.

اگر در چک‌های دوره‌ای یا هنگام سرویس مشاهده کردید که روغن گیربکس تیره و بوی سوختگی دارد، حتی پیش از موعد کیلومتری توصیه‌شده آن را تعویض کنید. در جک S3 یا لیفان X60 و X50 با گیربکس CVT، این امر حیاتی است.

۲. ضربه یا تقه در تعویض دنده اتومات

گیربکس‌های اتومات جدید (CVT یا دوکلاچه) باید تعویض دنده نرمی داشته باشند. اگر هنگام جا‌رفتن دنده ضربه یا تکان واضح حس کنید (مثلاً از P به R یا D یا بین دنده‌های ۲ و ۳)، احتمالا فشار هیدرولیکی مناسب تأمین نمی‌شود. روغن فرسوده یا کم‌بودن سطح روغن علت شایع این ضربه‌هاست.

ابتدا سطح روغن را چک کنید. در برخی مدل‌ها (گیربکس‌های جک و لیفان) گیج مخصوص هست؛ اگر رنگ و سطح روغن مناسب نیست، حتماً تعویض کنید. تداوم ضربه دنده باعث آسیب به سلونوئیدها یا کلاچ‌های داخلی می‌شود.

۳. لغزش یا عدم درگیری مناسب گیربکس (Slip)

وقتی گاز می‌دهید اما دور موتور بالا می‌رود بدون آنکه شتاب مناسبی ایجاد شود، گیربکس «لغزش» دارد. این لغزش می‌تواند در CVT ناشی از فرسایش تسمه فولادی باشد یا در دوکلاچه (DCT) ناشی از کلاچ‌های ضعیف. در بسیاری موارد، روغن گیربکس که خاصیت اصطکاک لازم را از دست داده، منجر به لغزش می‌شود.

کاهش شتاب‌گیری و دور موتور. اگر چراغ گیربکس روشن شد، در اولین فرصت به تعمیرگاه مراجعه یا با امداد تماس بگیرید. اگر صرفاً روغن فرسوده باشد، تعویض آن ممکن است مشکل را حل کند. درصورت ادامه رانندگی، خرابی گسترده کلاچ یا تسمه CVT محتمل است.

۴. افزایش حرارت گیربکس و چراغ هشدار دما

در ترافیک‌های سنگین شهری (مانند تهران) یا در جاده‌های کوهستانی، گیربکس اتومات تحت‌فشار قرار دارد و حرارت بالاتری تولید می‌کند. اگر چراغ هشدار دمای گیربکس روی داشبورد خودروی لیفان یا جک روشن شود، یعنی روغن در دمای خطرناکی قرار دارد و پتانسیل تخریب آن بالا می‌رود.

کولر را خاموش کنید، سرعت را کم و دور موتور را پایین نگه دارید. اگر هشدار برطرف نشد، خودرو را متوقف کنید تا دما پایین بیاید. ممکن است سطح یا کیفیت روغن گیربکس نامناسب باشد و نیاز به تعویض روغن گیربکس باشد.

۵. تأخیر در معکوس‌کشیدن یا افزایش دور موتور قبل از تعویض دنده

در گیربکس‌های اتومات یا CVT، تعویض دنده یا تغییر نسبت انتقال باید نرم و کم‌درنگ باشد. اگر وقتی پدال گاز را کمی فشار می‌دهید و به‌دنبال معکوس هستید، چند ثانیه تأخیر محسوس دارید یا دور موتور به‌شدت بالا می‌رود بدون تعویض دنده، نشان از نیاز به روغن جدید است.

ممکن است روغن آلوده به رسوبات باشد یا سطح آن کم شده باشد. معطل‌کردن می‌تواند با افزایش اصطکاک داخلی، دیسک‌های گیربکس یا تسمه CVT را آسیب بزند.

۶. رنگ کدر یا شیری‌شدن روغن در گیربکس دستی

گیربکس‌های دستی جک J4 یا لیفان X50 نیز نیازمند روغن خاص هستند. اگر به‌علت نفوذ آب یا ذرات فلزی، رنگ روغن کدر یا به‌شکل شیری درآید، روانکاری مؤثر از دست می‌رود. صداهای زوزه دنده یا سختی جا رفتن دنده‌ها هم احتمالاً ظاهر می‌شود.

اگر در بازدید دوره‌ای یا حین تخلیه، متوجه رنگ غیرطبیعی (شیری، کف‌آلود یا حاوی ذرات فلزی) شدید، در اسرع وقت روغن را تعویض و گیربکس را شستشو دهید تا ذرات باقی نمانند. ادامه رانندگی ریسک خردشدن چرخ‌دنده‌ها را بالا می‌برد.

۷. اعلام یا هشدار خطای گیربکس در ECU (چراغ گیربکس)

در برخی خودروها، چراغ مخصوص گیربکس یا یک پیام روی مانیتور داشبورد نشان می‌دهد که خطایی ثبت شده است. خطاهای رایج P07xx مربوط به سیستم گیربکس‌اند. اگر روغن گیربکس قدیمی باشد، سلونوئیدها و واحد کنترل فشار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و ECU خطا اعلام می‌کند.

پاک‌کردن خطا با دستگاه دیاگ بدون رفع ریشه مشکل، معضل را بدتر می‌کند. در صورت مشاهده چراغ گیربکس یا خطای ECU، روغن را بازبینی و درصورت لزوم تعویض کنید. اگر اشکال پابرجاست، مکانیک سیار یا نمایندگی مراجعه کنید.